Een groot deel van de Nederlandse overheid heeft nog veel werk te doen, om klaar te zijn voor de eisen, zeggen Eric Velleman en Jules Ernst tegen Sjoerd Hartholt van AG Connect. ‘Maar de score wordt langzaam beter.’
Voor websites van onder meer de 355 gemeenten en de hierop aanwezige video’s, foto’s, pdf documenten en alle uitingen op sociale media moet vanaf 23 september minimaal een plan en een toegankelijkheidsverklaring zijn.
In de verklaring dient te zijn aangegeven in hoeverre de diverse onderdelen toegankelijk zijn. Waar dat niet het geval is moet worden aangegeven hoe dit gebruikers beperkt en wanneer dit probleem wordt opgelost en hoe dit geborgd gaat worden. Hierbij gaat het om bijvoorbeeld Afvalkalender, Raadsinformatiesysteem, Digitaal Loket en webformulieren. De verklaring moet worden ondertekend door een bestuurder of zogenaamde ‘gemandateerde functionaris’.
Toegankelijkheidsverklaring
Alles moet op zo’n manier zijn ingericht, dat de informatie voor iedereen goed toegankelijk is, dus ook voor mensen met een beperking. Voor veel gemeenten betekent dit een enorme operatie waar soms al jaren aan gewerkt wordt. De internationale norm bevat 50 richtlijnen en de meeste gemeenten halen die niet. Zo’n driekwart van de gemeenten heeft inmiddels wel een toegankelijkheidsverklaring. Slechts een handjevol, acht gemeenten, voldoen op dit moment, zo blijkt uit cijfers van Jules Ernst op zijn website 200OK.nl.
Eric Velleman van Stichting Accessibility geeft aan waarom het niet voldoen aan de richtlijnen niet per se een ramp is: “De score wordt namelijk steeds beter. Vroeger betekende niet voldoen aan één van de criteria dat een gemeente gezakt is. Nu bekijken we het anders: je kan best een keer een slide of een plaatje vergeten te ondertitelen. Het proces inzetten om je organisatie digitaal toegankelijk te maken voor iedereen is veel belangrijker. En daarom is zo’n toegankelijkheidsverklaring erg belangrijk, want die betekent dat er in ieder geval in een organisatie over nagedacht wordt.”
Onderzoek
Uit de cijfers van 200OK blijkt dat er sinds 2012 in totaal 131 gemeenten zijn die hun website succesvol hebben laten onderzoeken op toegankelijkheid. Zo’n 278 gemeenten hebben een verklaring over toegankelijkheid op hun website.
“Er is de afgelopen tien jaar heel sterk gehamerd op het toegankelijker worden. Er wordt veel meer aan gedaan door gemeenten. Het gros heeft dan ook een verklaring op hun website netjes ingevuld, 278 gemeenten in totaal”, vertelt Ernst. Maar er geldt wel een disclaimer. “Vanaf 23 september tellen alleen nog de verklaringen die door de daartoe bevoegde personen zijn afgegeven. Ik denk dat er vanaf die datum nog maar weinig gemeenten over zijn met een geldige toegankelijkheidsverklaring.”
Stappen
Toch ziet Ernst dat er ook stappen worden gemaakt. “Dat merk ik vooral aan de aanvragen die ik binnen krijg van de gemeenten om hun website op orde te brengen. Ze willen vaak snel aan de slag, of waren er al mee bezig. De aanvragen om websites toegankelijker te maken geldt ook steeds meer voor aanverwante sub-websites, zoals die van zwembaden en huisvuilkalenders. Ook dat is een goed teken. Gemeenten kijken breder dan voorheen.”
Eric Velleman ziet eveneens het belang groeien en trekt een internationale vergelijking. “Er is een groot verschil tussen Nederland en de omliggende buurlanden. In sommige landen zoals Spanje bekijken ze alleen of je als gemeente voldoet en niet naar welke maatregelen je kunt nemen als je niet voldoet. In de Verenigde Staten zou je zelfs gelijk een rechtszaak te pakken hebben, omdat je niet aan de verplichte eisen voldoet. Ze krijgen daar de slappe lach als je op je officiële website verklaart dat je niet voldoet maar er wel heel hard aan werkt. In Nederland kijken we er wat nuchterder tegenaan.”
Ook wetgeving voor E-commerce
Velleman onderzocht in 2018 voor zijn proefschrift hoe digitale toegankelijkheid bij gemeenten succesvol kan worden geïmplementeerd en welke stappen helpen. Uit het onderzoek bleek dat er een direct verband is tussen het borgen van organisatorische processen en het succesvol implementeren van digitale toegankelijkheid. Ook de e-commerce moet binnen afzienbare tijd voldoen aan de verplichte standaarden voor toegankelijkheid. “Er bestaan al een quickscan voor webwinkels. De nieuwe richtlijnen komen in de komende jaren op de ecommerce wereld en uitgevers af. Iedereen die zijn diensten aanbiedt via een website, gaat met deze wetgeving te maken krijgen”, aldus Velleman.
Jules Ernst denkt eveneens dat de uitdaging groot blijft de komende jaren. “Commerciële organisaties zijn per 2025 verplicht om aan de richtlijnen voor toegankelijkheid te voldoen. In die tak kan het sneller gaan. Bedrijven gaan er namelijk financieel op vooruit wanneer ze hun doelgroep kunnen vergroten. Bij gemeenten geldt die drijfveer niet.”
‘Niet achterover leunen’
Of we na 2025 in een beter toegankelijke online wereld leven blijft echter de vraag, aldus Jules Ernst. “Dat hangt ervan af hoe de richtlijnen in het nieuws komen en worden opgepikt. De overheid is namelijk al in 2006 begonnen met de richtlijnen voor het Rijk. In 2008 gingen gemeenten er voor het eerst mee aan de slag. Het merendeel werkt er hard aan, maar ik heb nog altijd het idee dat er nog steeds wel gemeenten zijn die rustig achteroverleunen tot de deadline er is, om dan te kijken hoe ze er onderuit kunnen komen of hoe hoog de bestuurlijke boete is.”
Dit artikel is ook verschenen in Binnenlands Bestuur