Vanaf 23 september 2020 moeten alle Nederlandse overheidsinstanties zich verantwoorden over hun digitale toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Dat moet met een toegankelijkheidsverklaring. Samen met Jules Ernst (200 OK) onderzocht ik een groot aantal al gepubliceerde toegankelijkheidsverklaringen. De uitkomsten stellen teleur: het grootste deel van de sites is onvoldoende toegankelijk voor mensen met een beperking. Bovendien blijkt dat op een groot deel van de overheidswebsites nog helemaal geen toegankelijkheidsverklaring te vinden is.
Duizenden overheidswebsites buiten beeld
Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 5000 van de 7000 overheidswebsites niet in het register met verklaringen zijn opgenomen. Hiervan is dus geen duidelijk zicht op de toegankelijkheid. Dit zijn sites van onder meer veiligheidsregio’s, GGD’s, omgevingsdiensten, diverse Rijksdiensten, gemeenten, provincies en waterschappen. Van de 2000 websites die een verklaring hebben en in het register hebben geplaatst, voldoen er 70. Dit is 1% van het aantal onderzochte sites.
Het ontbreken van een formele online verklaring is een teken dat digitale toegankelijkheid niet als erg belangrijk wordt gezien. Het belang van toegankelijkheid leeft vaak wel op de werkvloer, maar helaas nog steeds te weinig als bestuurlijke verantwoordelijkheid. Het nieuwe register gaat inzicht bieden in de toegankelijkheid van overheidswebsites. Dat is positief. Webteams zijn vaak hard aan het werk maar nog lang niet alle overheidsorganisaties zijn in control. Ik hoop en verwacht dat door de verplichte verklaring toegankelijkheid nu ook als een bestuurlijke verantwoordelijkheid gezien gaat worden.
Toegankelijkheid is noodzaak voor mensen met een beperking
Dat overheidswebsites toegankelijk zijn, is voor een grote groep mensen noodzakelijk om mee te kunnen doen. Dit geldt bijvoorbeeld voor dove en slechthorende mensen, maar ook voor blinde en slechtziende mensen en mensen met een beperkte handfunctie. Toegankelijkheid is ook belangrijk voor mensen met een cognitieve beperking of autisme. Zij kunnen op een ontoegankelijke site niet bij overheidsvoorzieningen. Ze kunnen bijvoorbeeld geen hulpmiddel aanvragen of aangifte doen van diefstal.
Belangenbehartigers reageren verontrust
Illya Soffer, directeur van Ieder(in), de landelijke belangenbehartiger voor mensen met een beperking reageert op het onderzoek: “De uitkomsten van dit onderzoek zijn ronduit zorgelijk. Een grote groep mensen kan niet volwaardig deelnemen in de samenleving, omdat overheidssites ontoegankelijk zijn. Uiterst bedroevend dat toegankelijkheid anno 2020 nog steeds niet standaard is. Juist in deze tijd waarin mensen steeds vaker naar digitale loketten verwezen worden, is toegankelijkheid een absolute noodzaak. Het VN-Verdrag handicap is hier bovendien heel helder over: toegankelijke informatie is een mensenrecht. Werk aan de winkel dus.”
Na 12 jaar nog te weinig resultaat
Overheden hebben al in 2008 afgesproken dat ze websites toegankelijk zouden gaan maken. De wettelijke verplichting is al vanaf 1 juli 2018 bekend. Het wordt door de onderzoekers dan ook zorgelijk genoemd dat nog zo veel organisaties niet voldoen of zelfs geen verklaring hebben. Dat ligt niet alleen aan de overheden zelf. Jules Ernst: “Websitebouwers die voor veel overheidsorganisaties werken zijn belangrijk. Als leveranciers toegankelijk bouwen, levert dat gelijk verbetering op voor heel veel gebruikers. Zij zouden bekend moeten zijn met de eisen die aan hun software gesteld worden. Overheidsorganisaties moeten natuurlijk zelf ook hun verantwoordelijkheid nemen. Die komen er nu achter dat ze te maken hebben met een wildgroei aan websites, waarbij je je af kunt vragen of al die losse websites nodig zijn.”
Dit gaat natuurlijk over kwaliteit van de digitale dienstverlening. Gebruikers met een functiebeperking hebben als eerste belang bij goed gebouwde websites. Laten we hopen dat de recente inspanningen van organisaties tot structurele verbetering gaat leiden. De eerste tekenen zijn wel positief.
Ik werk veel samen met Jules Ernst. Jules is één van de belangrijkste toegankelijkheidsexperts in Nederland. Hij houdt zich sinds 2007 fulltime bezig met zijn passie, digitale toegankelijkheid. Dit doet hij in diverse rollen voor verschillende organisaties. Jules is dol op data. Daarnaast geeft Jules trainingen en is hij developer.
Lees het hele rapport op: https://www.digimonitor.nl/monitor2020/
Zie ook het bericht van de NOS over toegankelijkheid overheidswebsites en het interview dat ik gaf op Radio1
